Περιγραφή
Τα κατά συνθήκην ψεύδη ένα βιβλίο του Μαξ Νορνταου
Με το βιβλίο του αυτό, που έχει μεταφραστεί σε όλες τις γλώσσες του κόσμου, επιτέθηκε με σφοδρότητα στην αστική υποκρισία, στους επαγγελματίες πολιτικούς, στα κόμματα και στον κοινοβουλευτισμό και γενικότερα στους πολιτιστικούς θεσμούς της δυτικής κοινωνίας του 19ου αιώνα.
Απ’ όλα τα ιστορικά δεδομένα μόνες οι επαναστάσεις είναι εκείνες που με την σφοδρότητά τους καθώς και τα αποτελέσματά τους μας βοηθούν να κρίνουμε με βεβαιότητα, για το ύψος και τα αίτια της δυσαρέσκειας των ανθρώπων που υπήρξαν οι υποκινητές. Έχουμε τις διάφορες επαναστάσεις, της Ρώμης, του Σπάρτακου, της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που κινήθηκαν από κάποιο ηθικό νόημα. Κι ακόμη τα μεγάλα κινήματα του Μεσαίωνα που έχουν μια υπόσταση ηθική βαθύτερη. Συνεπώς η ανθρωπότητα του Μεσαίωνα ήταν και αυτή δυσαρεστημένη και ερεθισμένη. Όμως εύρισκε κάποια ξεκούραση στην πίστη. Εκείνος που προσδοκά με πεποίθηση μια μελλοντική ευτυχία, παραβλέπει ένα παροδικό κακό και μόλις που το προσέχει. Το κατηγορώ του συγγραφέα, όπως εκφράζεται συνολικά στο βιβλίο του, παρά τις εύλογες διαφωνίες που μπορεί να εγείρει, παραμένει επίκαιρο και μπορεί να γίνει αφορμή για αναστοχασμό.
Ακολουθώντας όμως η ανθρωπότητα τον δρόμο της ανάπτυξης έχασε βαθμηδόν την παρηγοριά της πίστεως. Ήρθε κάποτε η στιγμή που η θρησκεία δεν ήταν ένας αλάθητος φραγμός ενάντια στο επαναστατικό πνεύμα των δυσαρεστημένων. Τότε ήταν μια κρίσιμη στιγμή. Παρ’ ολίγον η διστακτικότατα και ο πεσιμισμός που είναι γνωρίσματα της εποχής μας, να κυριεύσει τα πνεύματα τετρακόσια χρόνια νωρίτερα. Εντούτοις οι άνθρωποι δεν άφησαν να τους αφαιρέσουν χωρίς καμιά αντίσταση τις προσφιλείς τους αυταπάτες, και με υπεράνθρωπη προσπάθεια θέλησαν να τις συγκρατήσουν. Ο αγώνας τους για ένα ιδανικό παρηγοριάς έμεινε στην ιστορία ως Κίνημα της Μεταρρύθμισης, και το οποίο έχει ως αποτέλεσμα να διατηρήσει για αιώνες το νανούρισμα των ανθρώπων και τα ευχάριστα όνειρά τους. Παρ ‘όλα αυτά, και από τότε έκαναν την εμφάνισή τους τα πρώτα σημάδια του πεσιμισμού που δεν μπόρεσε να συγκρατήσει η πίστη για ένα κόσμο ανώτερο.
